Ο προστατευτικός εξοπλισμός μίας χρήσης, όπως είναι τα γάντια, οι χειρουργικές μάσκες ή οι αναπνευστικές συσκευές τύπου Ν-95 και FFP, όπως υποδηλώνει και το όνομα τους, δεν προορίζονται για πολλαπλές χρήσεις και δεν έχουν κατασκευαστεί με προδιαγραφές τέτοιες, που να επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίησή τους, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες.
Λόγω των ειδικών συνθηκών που προκύπτουν σε καταστάσεις πανδημίας, με την αιφνίδια και ραγδαία αύξηση της ζήτησης για προστατευτικό εξοπλισμό, ειδικά για μάσκες, ακολούθησε η σημαντική έλλειψή τους. Προέκυψε, κατά συνέπεια, η ανάγκη εύρεσης αποτελεσματικής μεθόδου αποστείρωσης ή έστω απολύμανσης των μασκών διάφορων τύπων, για να είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίησή τους: Μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο.
Για τις απλές χειρουργικές μάσκες δεν υπάρχει αντίστοιχη αναφορά απολύμανσης- αποστείρωσης και επαναχρησιμοποίησης, ίσως γιατί θεωρούνταν πολύ φθηνές και προσιτές, οπότε δεν είχε τεθεί η ανάγκη πολλαπλών χρήσεων.
Για τις ειδικές αναπνευστικές συσκευές, τύπου Εlastomeric Respirator Mask, για την απολύμανση-αποστείρωση και επαναχρησιμοποίησή τους αναφέρεται ότι, αφού αφαιρεθούν τα λάστιχα συγκράτησης και το φίλτρο, γίνεται πρώτα πλύση με χλιαρό νερό και σαπούνι, και μετά για 2 λεπτά βυθίζεται η μάσκα σε διάλυμα χλωρίνης 1%. Ακολουθεί σχολαστικό ξέπλυμα με νερό. Η εξωτερική επιφάνεια μπορεί να απολυμανθεί και με καθαρό οινόπνευμα.
Σύμφωνα με το CDC, η απολύμανση και επαναχρησιμοποίηση των προστατευτικών του προσώπου μίας χρήσης, όπως είναι οι μάσκες- συσκευές τύπου Ν-95, επιτρέπεται μόνο σε ειδικές, εξαιρετικές περιπτώσεις και υπό όρους. Τα στοιχεία προέρχονται από προηγούμενες επιδημίες με μολυσματικούς παράγοντες, όπως είναι π.χ. οι ιοί της γρίπης ή ο βακτηριοφάγος MS-2 κ.α και όχι από τον ιό SARS-CoV-2.
Οι μέθοδοi αποστείρωσης ή απολύμανσης των προστατευτικών προσώπου, οι οποίες μετά από ελέγχους, θεωρήθηκε ότι ήταν δυνητικά εφαρμόσιμες, καθώς επέφεραν >99, 9% αποστείρωση, χωρίς να διαταράσσεται σημαντικά η ικανότητα φιλτραρίσματος και η σωστή εφαρμογή της μάσκας στο πρόσωπο, ήταν:
- Η χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας: UVGΙ, 0.5–950 J/cm2, αποστειρωτική ικανότητα > 99.9%, όμως, μετά τους 3 περίπου κύκλους χρήσης, παρατηρούνταν διαταραχή στην εφαρμογή της μάσκας και στα λάστιχα συγκράτησης.
- Η χρήση ατμού υπεροξειδίου του υδρογόνου: αποστειρωτική ικανότητα > 99.9% και παρατηρούνταν διαταραχή στην εφαρμογή της μάσκας και στα λάστιχα συγκράτησης μετά τους 20 περίπου κύκλους χρήσης.
- Η χρήση υγρής θερμότητας, 60°C, 80% RH για 30 λεπτά: αποστειρωτική ικανότητα > 99.9%, όμως, παρατηρούνταν διαταραχή στην εφαρμογή της μάσκας και στα λάστιχα συγκράτησης.
Η μεγαλύτερη διαταραχή-βλάβη στα λάστιχα συγκράτησης, στη σωστή εφαρμογή των διάφορων τύπων μάσκας-προστατευτικών προσώπου, και στην ικανότητα φιλτραρίσματος, που τις καθιστούσε ακατάλληλες για χρήση, καταγράφηκε μετά την προσπάθεια αποστείρωσης στο αυτόκαυστο, στην ξηρή θερμότητα 170 °C , στην ισοπροπυλική αλκοόλη 70%, στο φούρνο μικροκυμάτων, στο πλύσιμο με σαπούνι και νερό.
Η χρήση διαλύματος χλωρίνης-υποχλωριώδους νατρίου για την απολύμανση των διαφόρων τύπων μάσκας- προστατευτικών προσώπου τους προκαλούσε μικρότερη αποδόμηση και καταστροφή, όμως η ερεθιστική οσμή που παρέμεινε, την καθιστούσε ακατάλληλη για την εφαρμογή αυτή.
Τα αντισηπτικά μαντιλάκια προκαλούσαν αύξηση στη διαπερατότητα της μάσκας > 5%.
Αναφορικά με τις επαναχρησιμοποιούμενες, αποστειρωμένες “μάσκες” τύπου Ν-95 στο ενημερωτικό άρθρο του CDC: Decontamination and Reuse of Filtering Facepiece Respirators, επίσης επισημαίνεται ότι
- η μάσκα πάντα χρησιμοποιείται από το ίδιο άτομο
- απαιτείται αυστηρή υγιεινή των χεριών κατά την αφαίρεση και την εφαρμογή της αποστείρωσής τους
- χρησιμοποιούνται γάντια μίας χρήσης κατά τη διαδικασία εκτέλεσης της αποστείρωσης ή απολύμανσης
- μετά την κανονική 1η χρήση, πάντα αντιμετωπίζονται ως δυνητικά μολυσμένες
- δεν πρέπει να αγγίζουν το εσωτερικό της μάσκας με τα χέρια
- γίνεται πάντα οπτικός έλεγχος της σωστής εφαρμογής της μάσκας και της κατάστασης που βρίσκονται το υλικά της, πριν την τελική τοποθέτηση.
Στο ενημερωτικό έντυπο: Recommended Guidance for Extended Use and Limited Reuse of N95 Filtering Facepiece Respirators in Healthcare Settings, επιπλέον αναφέρεται ότι:
- η παρατεταμένη χρήση των μασκών -προστατευτικών υλικών αφορά τη διάρκεια χρήσης, κυρίως τη συνεχή χρήση > 8 ώρες και δεν πρέπει να ταυτίζεται με την αποστείρωση και επαναχρησιμοποίησή τους.
- όταν υπάρχουν εμφανή στοιχεία από αίματα και η μάσκα είναι λερωμένη, τότε απορρίπτεται
- αν δεν υπάρχουν σχετικές οδηγίες από τον κατασκευαστή, δεν επαναλαμβάνεται ο κύκλος αποστείρωσης-χρήσης πάνω από 5 φορές.
- οι επαναχρησιμοποιούμενες μάσκες, μετά από κάθε κύκλο αποστείρωσης πρέπει να φυλάσσονται χωριστά, ανά κύκλο αποστείρωσης ή απολύμανσης και χωριστά από τον νέο εξοπλισμό.
Στοιχεία:
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/ppe-strategy/decontamination-reuse-respirators.html
https://www.cdc.gov/niosh/topics/hcwcontrols/recommendedguidanceextuse.html
https://consteril.com/covid-19-pandemic-disinfection-and-sterilization-of-face-masks-for-viruses/
