Δώδεκα αναστρέψιμα αίτια άνοιας

Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά για να ληφθούν προληπτικά μέτρα για την άνοια, η οποία πλήττει περισσότερους από 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αναμένεται να ξεπεράσουν τα 150 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Τhe Lancet, η έκθεση σε 12 μεταβλητούς και ελεγχόμενους παράγοντες κινδύνου ευθύνεται για το 40% των περιπτώσεων άνοιας.

Στους αναστρέψιμους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας περιλαμβάνονται:

  • υπέρταση
  • διαβήτης
  • παχυσαρκία
  • κακώσεις και τραυματισμοί της κεφαλής
  • κάπνισμα
  • περιβαλλοντική μόλυνση
  • μειωμένη φυσική δραστηριότητα
  • κατάχρηση αλκοόλ
  • κατάθλιψη
  • απώλεια ή μείωση της ακοής
  • απουσία κοινωνικών επαφών
  • μειωμένη πνευματική άσκηση και δραστηριότητα

Όπως αναφέρεται στη μελέτη “Dementia prevention, intervention, and care: 2020 report of the Lancet Commission“, οι πρώτοι 9 παράγοντες, αν ελεγχθούν, μπορούν να μειώσουν τις νευροπαθολογικές, αγγειακές, φλεγμονώδεις και εκφυλιστικές βλάβες που οδηγούν στην άνοια.

Οι 6 τελευταίοι επιβαρυντικοί παράγοντες, αν ελεγχθούν, συμβάλλουν στην ενίσχυση και διατήρηση των νοητικών λειτουργιών.

Ο συνδυαστικός έλεγχος των 12 μεταβλητών παραγόντων συντελεί στην σφαιρική πρόληψη της άνοιας και στη διατήρηση της καλής εγκεφαλικής λειτουργίας.

Στους παράγοντες αυτούς δεν γίνεται ειδική αναφορά στη διατροφή, καθώς αυτή περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος παραμέτρων και εμπλέκεται με την παχυσαρκία, το διαβήτη ή την υπέρταση.

Ορισμένες από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις, που συνιστώνται για την πρόληψη της άνοιας, ασχέτως ηλικίας και κληρονομικής επιβάρυνσης και προδιάθεσης, περιλαμβάνουν:

  • Τη συνεπή διατήρηση ενός προγράμματος διαρκούς πνευματικής εγρήγορσης και δραστηριότητας, με συνεχή μάθηση, εκπαίδευση και πνευματική εξάσκηση.
  • Τον έγκαιρο έλεγχο της υπέρτασης και τη διατήρηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κάτω από 130 mm Hg, πριν από τη μέση ηλικία των 40 ετών.
  • Τη μείωση ή ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης αλκοόλ.
  • Την αποφυγή των τραυματικών κακώσεων του εγκεφάλου, αποφεύγοντας τις δραστηριότητες με αυξημένο κίνδυνο πτώσης ή τραυματισμού.
  • Τον τακτικό έλεγχο της ακοής και την έγκαιρη αντιμετώπιση ή μείωση της βαρηκοΐας με τη χρήση ακουστικών ή ειδικών βοηθημάτων.
  • Τη διακοπή του καπνίσματος.
  • Τον έλεγχο της παχυσαρκίας και του διαβήτη.
  • Την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
  • Τη μείωση της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στο παθητικό κάπνισμα.
  • Τη διατήρηση ενός προγράμματος ισορροπημένης διατροφής.
  • Τον έλεγχο του τρόπου ζωής, της αϋπνίας και της κατάθλιψης.
  • Τη διατήρηση κοινωνικών επαφών και την κοινωνικοποίηση σε κάθε ηλικία.

Από τους μεμονωμένους επιβαρυντικούς παράγοντες κινδύνου, η βαρηκοΐα, οι τραυματισμοί και κακώσεις της κεφαλής και η κατάχρηση αλκοόλ συνοδεύονται με τα υψηλότερα ποσοστά πρόκλησης άνοιας. Συνηθέστερα παρατηρείται συνδυασμός επιβαρυντικών παραγόντων, π.χ. παχυσαρκία-διαβήτης-υπέρταση-μειωμένη φυσική δραστηριότητα ή απομόνωση-κατάθλιψη-κατάχρηση αλκοόλ-αϋπνία, όπου οι παράμετροι δρουν συνεργικά, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.

Πηγή:

https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30367-6/fulltext

https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/brain-and-nerves/dementia/risk-factors.html

Σχετικά άρθρα