O ιός Εpstein Barr ή Ερπητοϊός-4 είναι το αίτιο της λοιμώδους μονοπυρήνωσης ή νόσου του φιλιού ή αδενικού πυρετού. Επίσης, σχετίζεται αιτιολογικά με την ανάπτυξη του λεμφώματος Βurkitt, ορισμένων λεμφωμάτων από Β-κύτταρα και του ρινοφαρυγγικού καρκινώματος.
Αρχικά, ο ιός απομονώθηκε από κύτταρα του Λεμφώματος Βurkitt το 1958 και είναι ο πρώτος ογκογόνος ιός που σχετίστηκε άμεσα με την πρόκληση καρκίνου.
Είναι από τους συχνότερος ιούς που προσβάλλουν τον άνθρωπο. Αντισώματα κατά του ιού ανιχνεύονται στο 80-90% των ενηλίκων.
Η πρώτη λοίμωξη γίνεται κυρίως στην νηπιακή ηλικία και είναι συνήθως ασυμπτωματική.
Όταν η πρώτη λοίμωξη γίνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες, στην εφηβεία ή στην ενηλικίωση, τότε είναι συμπτωματική και προκαλείται η νόσος της λοιμώδους μονοπυρήνωσης.
Όπως συμβαίνει και με τους άλλους ερπητοϊούς, μετά την αρχική, συνήθως υποκλινική λοίμωξη, ο ιός παραμένει ισόβια στο σώμα, σε μορφή λανθάνουσα. Ο Εpstein Barr είναι Lympho-cryptovirus και μένει δια βίου κρυμμένος στο λεμφικό ιστό, στα Β-λεμφοκύτταρα.
Μετάδοση του ιού Εpstein Barr
Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού είναι το σάλιο, στις περισσότερες από το 80% των περιπτώσεων. Ανιχνεύεται στο σάλιο σε μεγάλες συγκεντρώσεις, ακόμα και 18 μήνες μετά την λοίμωξη, παρά την ύπαρξη αντισωμάτων κατά του ιού. To 15% των υγιών ενηλίκων αποβάλλουν ισόβια τον ιό στο σάλιο τους.
Η μετάδοση μπορεί να γίνει και με άλλα σωματικά υγρά, όπως το σπέρμα, με το αίμα, την μεταμόσχευση οργάνων, όμως, αυτοί οι τρόποι μετάδοσης είναι σπανιότεροι.
- Στην νηπιακή ηλικία τα παιδιά μολύνονται από την κοινή χρήση ποτηριών, μπουκαλιών, παιχνιδιών και άλλων αντικειμένων, τα οποία έχουν πάνω τους σάλιο με πολυάριθμα σωματίδια του ιού.
- Tα ασυμπτωματικά νήπια, μεταδίδουν και διασπείρουν τον ιό με το σάλιο. Είναι πολύ εύκολη η μετάδοση του ιού σε μεγάλο αριθμό παιδιών και στις οικογένειές τους.
- Το 4-χρονο ασυμπτωματικό παιδί, μπορεί να μολύνει τον 14-χρονο ή 24-χρονο συγγενή του, οι οποίοι όμως θα παρουσιάσουν την τυπική εικόνα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης.
- Υπάρχει συσχέτιση της βαρύτητας τής νόσου και της ηλικίας του ασθενή. Όσο μεγαλύτερος σε ηλικία, τόσο εντονότερα είναι τα συμπτώματα και συχνότερες οι χρόνιες επιπλοκές τής νόσου, όπως για παράδειγμα η χρόνια κόπωση.
Κλινικές εκδηλώσεις της λοίμωξης από τον ιό Epstein Barr
Λοιμώδης μονοπυρήνωση
Σε άτομα με ανοσοκαταστολή και HIV μπορούν επίσης να αναπτυχθούν:
Λέμφωμα Burkitt
Λέμφωμα από Β-κύτταρα
Καρκίνος ρινοφάρυγγα
Τριχωτή λευκοπλακία του στόματος
Θανατηφόρος γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια μετά από λοιμώδη μονοπυρήνωση, κυρίως σε νεαρούς άνδρες.
Νόσος της λοιμώδους μονοπυρήνωσης
Επώαση: 10 ημέρες-7 εβδομάδες.
H βαρύτητα και οι εκδηλώσεις της νόσου ποικίλουν και η διάρκεια τής νόσου κυμαίνεται από 2-4 εβδομάδες, ενώ, είναι δυνατόν να παραταθεί στους 6-12 μήνες, με συνεχείς υποτροπές.
Πυρετός>38 βαθμούς Κελσίου
Κεφαλαλγία
Αδυναμία έντονη και κόπωση, γενικευμένη μυαλγία
Φαρυγγίτιδα και έντονη ρινική συμφόρηση
Ανορεξία και δυσφαγία(πόνος στην κατάποση)
Αμυγδαλίτιδα με έντονη διόγκωση στις παρίσθμιες αμυγδαλές, οι οποίες καλύπτονται από λευκή μεμβράνη-επίχρισμα και έχουν αιμορραγικές εστίες-πετέχειες. Η διόγκωση μπορεί να καταστήσει δύσκολη την αναπνοή του ασθενή
Γενικευμένη διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων
Ηπατομεγαλία και Σπληνομεγαλία
Ίκτερος
Εξάνθημα, ειδικά αν έχει δοθεί αμπικιλλίνη ή αμοξυκιλλίνη στους ασθενείς
Επιπλοκές
Ηπατίτιδα και ρήξη ήπατος
Λεμφοκυτταρική μηνιγγίτιδα
Σύνδρομο Guillain Barre
Αιμολυτική αναιμία
Θρομβοκυτταροπενική πορφύρα
Παγκρεατίτιδα
Μυοκαρδίτιδα, μυοκαρδιοπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια
Παράλυση αναπνευστικών μυών
Παρακλινικός έλεγχος
- Υπερηχογραφικά: ηπατοσπληνομεγαλία
- Γενική εξέταση αίματος: τα λευκά αιμοσφαίρια κυμαίνονται από 10.000-80.000/ mm³ με λεμφoκυττάρωση και άτυπα-διεγερμένα λεμφοκύτταρα> 10%. Θρομβοπενία, η μείωση των αιμοπεταλίων εξαρτάται από τον βαθμό της σπληνομεγαλίας και του υπερσπληνισμού, αλλά και από ανοσολογικούς μηχανισμούς.
- Αύξηση των ηπατικών ενζύμων και της χολερυθρίνης, λόγω της προσβολής του ήπατος.
- Θετικό monotest στο 40-60% των ασθενών, την δεύτερη εβδομάδα της νόσου.
- Ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού:
VCA-IgM, από την 2η -10η εβδομάδα, στην οξεία φάση της νόσου.
VCA-IgG, από την 4η εβδομάδα και δια βίου.
Αnti-ΕA-D, αυξάνονται στην οξεία φάση έως την αρχή της ανάρρωσης, στη συνέχεια εξαφανίζονται με την ολοκλήρωση της ανάρρωσης και αποδρομή της νόσου.
Αnti-EBNA, εμφανίζονται κατά την ανάρρωση και διατηρούνται για πολλά χρόνια.
Εκτός του ιού Εpstein Barr, για το Σύνδρομo Λοιμώδους μονοπυρήνωσης, με κλινική εικόνα παρόμοια με την παραπάνω, ενοχοποιούνται και άλλα αίτια, όπως:
- CMV- Μεγαλοκυτταροϊός ή Ερπητοϊός-5
- Τοξόπλασμα
- HIV
Στα παραπάνω, το μονοτεστ είναι αρνητικό και τα αντισώματα για τον Epstein barr επίσης αρνητικά, ενώ θετικοποιούνται τα αντισώματα κατά του υπεύθυνου μικροοργανισμού.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Ανάπαυση, αποφυγή πίεσης και τραυματισμών των διογκωμένων οργάνων, λήψη αντιπυρετικών-παυσίπονων και καλή ενυδάτωση.
Σε παράταση της νόσου ή σοβαρή κλινική εικόνα, σε αδυναμία κατάποσης και λήψης αρκετών υγρών, απαιτείται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία.
Τα φάρμακα acyclovir, ganciclovir, valgancyclovir, omaciclovir, valomaciclovir, cidofovir, παράγωγα thymidine και άλλα, έχουν δοκιμαστεί για τον έλεγχο του ερπητοϊού Epstein Barr, επιδρώντας στον πολλαπλασιασμό του ιού στην οξεία φάση, αλλά όχι στην λανθάνουσα κατάσταση του ιού
Στοιχεία:
https://www.cdc.gov/epstein-barr/about-mono.html
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30307140lm.nih.gov/pmc/articles/PMC6008310/
Ιατρική Μικροβιολογία/Α.και Γ. Αντωνιάδης& Σ. Δανιήλ
