Γεώργιος Κ. Μάτης MD, MSc, PhD, FINR(CH) – Υπεύθυνος Τμήματος Πόνου & Σπαστικότητας – Κλινική Στερεοταξίας και Λειτουργικής Νευροχειρουργικής
Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Κολωνίας
Κολωνία, Γερμανία
O επιπολασμός του χρόνιου πόνου στις σύγχρονες κοινωνίες κυμαίνεται από 13 έως 53%. Οι παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος αποτελούν την πιο συχνή αιτία. Η οσφυαλγία και η αυχεναλγία, καθώς και οι κεφαλαλγίες συναντώνται πιο συχνά στους ασθενείς με χρόνιο πόνο.
Κορυφαίο ρόλο στα πλαίσια της πολυτροπικής (multimodal) θεραπείας του χρόνιου πόνου διαδραματίζει η νευροτροποποίηση. Ως «νευροτροποποίηση» νοείται η τροποποίηση της νευρικής δραστηριότητας μέσω της στοχευμένης παροχής ενός ερεθίσματος (ηλεκτρική διέγερση, χημικοί παράγοντες) σε συγκεκριμένους νευρολογικούς στόχους μέσα στο σώμα.
Εικ. 1: Τοποθέτηση ενός 16-πολικού επισκληριδίου ηλεκτροδίου στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης σε ασθενή με χρόνια οσφυοϊσχιαλγία.
Εικ. 2: Τοποθέτηση ενός 8-πολικού επισκληριδίου ηλεκτροδίου στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης σε ασθενή με χρόνια βραχιαλγία.
Πιο συγκεκριμένα, η μέθοδος της διέγερσης του νωτιαίου μυελού (spinal cord stimulation, SCS) έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για περισσότερο από 30 χρόνια. Στα πλαίσια της μεθόδου αυτής εμφυτεύεται υπό ακτινοσκοπική καθοδήγηση ένα ηλεκτρόδιο (σπανιότερα δύο) πάνω από το νωτιαίο μυελό (Εικ. 1, 2). Μετά από μία επιτυχή περίοδο δοκιμαστικής διέγερσης, το ηλεκτρόδιο συνδέεται με ένα μόνιμο νευροδιεγέρτη στην περιοχή του γλουτού ή στην κοιλιακή χώρα (Εικ. 3). Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε τεράστια ανάπτυξη στον τεχνικό τομέα. Σήμερα η διάρκεια ζωής των διεγερτών μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να υπερβεί τα 10 χρόνια. Παράλληλα, σημειώθηκε μεγάλη εξέλιξη στον τομέα των ηλεκτροδίων με έως και 32 επαφές για καλύτερη κάλυψη της περιοχής του πόνου. Οι νέες δυνατότητες διέγερσης με άλλους τύπους διέγερσης (με ή χωρίς παραισθησία) έχουν οδηγήσει σε μια σημαντική άνοδο των ποσοστών επιτυχίας έως και 80%, ειδικά στον πόνο στη μέση.
Εικ. 3: Επαναφορτιζόμενος διεγέρτης με δυνατότητα εφαρμογής πολλαπλών ειδών διέγερσης ταυτόχρονα.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι αυτή η τεχνική δεν αντιμετωπίζει την αιτία του πόνου, απλώς εμποδίζει την περαιτέρω μετάδοση αυτού από την περιφέρεια προς τον εγκέφαλο. Στόχος είναι, ασφαλώς, η μείωση του πόνου (τουλάχιστον κατά 50%), η μείωση της φαρμακευτικής αγωγής, η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και εν γένει της ποιότητας ζωής και η επανενσωμάτωση στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή.
Στις πιθανές επιπλοκές συγκαταλέγονται το αιμάτωμα, οι λοιμώξεις, ο τραυματισμός των νεύρων, η μετακίνηση των ηλεκτροδίων και τα τεχνικά προβλήματα που σχετίζονται με το νευροδιεγέρτη (υπο- ή υπερλειτουργία αυτού).
Ασθενείς που πάσχουν από τις ακόλουθες ασθένειες θα μπορούσαν να αποκομίσουν σημαντικό όφελος από αυτήν τη θεραπεία:
- Χρόνιος πόνος στα πόδια μετά από προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη (failed back surgery syndrome, FBSS).
- Άμεση ή έμμεση βλάβη των νεύρων στα άνω ή κάτω άκρα (CRPS τύπου I (νόσος του Sudeck), CRPS τύπου II).
- Πόνος μετά από ακρωτηριασμό (πόνος φάντασμα) ή πόνος στην περιοχή του κολοβώματος.
- Ανθεκτική στη θεραπεία στηθάγχη, η οποία δεν μπορεί να θεραπευτεί με κάποια χειρουργική επέμβαση ή φαρμακευτική αγωγή.
- Περιφερική αρτηριακή αποφρακτική νόσος συντηρητικά μη θεραπευόμενη, με επίμονο πόνο στα πόδια ή στα χέρια λόγω της στένωσης των αρτηριών, η οποία δεν μπορεί να θεραπευτεί με πρόσθετη αγγειοδιασταλτική χειρουργική ή φαρμακευτική αγωγή.
- Σύνδρομο πυελικού πόνου, πόνος γεννητικών οργάνων, καθώς και δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης και στυτική δυσλειτουργία με διέγερση των ιερών νεύρων.
- Μεθερπητική νευραλγία (χρόνιος ζωστηροειδής πόνος στο στήθος μετά από λοίμωξη από τον ιό του έρπητα ζωστήρα).
- Χρόνιος βουβωνικός πόνος μετά από πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις βουβωνοκήλης.
Γεώργιος Κ. Μάτης MD, MSc, PhD, FINR(CH)
Υπεύθυνος Τμήματος Πόνου & Σπαστικότητας
Κλινική Στερεοταξίας και Λειτουργικής Νευροχειρουργικής
Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Κολωνίας
Κολωνία, Γερμανία
