Ο καρκίνος του στήθους είναι συχνός και αφορά περίπου 1 στις 10 γυναίκες, όμως, με έγκαιρη διάγνωση η πενταετής επιβίωση κυμαίνεται στο 87%.
Παγκοσμίως εμφανίζονται 2,1 εκατομμύρια νέες περιστατικά ανά έτος, είναι ο 1ος σε συχνότητα καρκίνος των γυναικών και ευθύνεται για το 15% των θανάτων από όλα τα αίτια, στις γυναίκες. Στην Ελλάδα εμφανίζονται 4.500 νέα περιστατικά ετησίως.
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του στήθους
- Η ηλικία: το 80% των περιπτώσεων αναπτύσσονται σε γυναίκες > 50 ετών.
- Το ατομικό ιστορικό. Το ιστορικό καρκίνου στον ένα μαστό συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο και στον άλλο μαστό.
- Οικογενειακό ιστορικό. Η ύπαρξη σε συγγενείς α’ βαθμού (μητέρα, αδελφή, κόρη) καρκίνου του μαστού ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
- Η γενετική προδιάθεση. Το 5-8% των καρκίνων του μαστού οφείλονται σε κληρονομούμενες μεταλλάξεις γονιδίων υψηλής διεισδυτικότητας, όπως είναι τα γονίδια BRCA-1, BRCA-2, PTEN, ATM κ.λ.π.).
- Η έκθεση σε ακτινοβολία στην περιοχή των μαστών.
- Τα υψηλό ανάστημα, η παχυσαρκία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και η μεγάλη μάζα του αδένα του μαστού.
- Η πρώιμη εμμηναρχή και η όψιμη εμμηνόπαυση.
- Η ηλικία γέννησης του πρώτου παιδιού. Η τεκνοποίηση σε μεγαλύτερες ηλικίες συνοδεύεται από μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Η θεραπευτική λήψη ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης για διάστημα μεγαλύτερο των 4 ετών.
- Η ινοκυστική μαστοπάθεια.
- Αντισυλληπτικά δισκία. Η αύξηση του κινδύνου είναι μικρή και βραχείας διάρκειας.
- Η αυξημένη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και το κάπνισμα.
- Η αυξημένη πρόσληψη λίπους, ιδιαίτερα στο άνω μέρος του σώματος
Κλινική εικόνα του καρκίνου του στήθους
- Η πιο συχνή κλινική εκδήλωση του καρκίνου του μαστού είναι ένα συμπαγές ογκίδιο που συνήθως δεν μπορεί να μετακινηθεί και μπορεί να είναι ανώδυνο ή και όχι.
- Έκκριση ορώδους ή αιμορραγικού υγρού από τη θηλή.
- Το δέρμα πάνω από τον όγκο μπορεί να μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού ή να παρουσιάζει εσοχές (κοιλότητες) στις περιοχές όπου έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος.
- Η θηλή μπορεί να εμφανίζει εισολκή (να είναι στραμμένη προς τα μέσα) ή να βγάζει σκουρόχρωμο υγρό.
- Η αλλαγή στο σχήμα ή στην εξωτερική καμπύλη του μαστού.
Προληπτικός έλεγχος
Α) Η ετήσια κλινική εξέταση από τον γυναικολόγο ή καλύτερα και από ένα μαστολόγο, συνιστάται για όλες τις γυναίκες, ιδιαίτερα από 40 ετών και άνω. Οι όγκοι του στήθους ψηλαφώνται όταν το μέγεθός τους φθάσει το 1 εκατοστό περίπου, όμως, η ψηλάφησή τους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το μέγεθος και η πυκνότητα του μαστού, η εντόπιση του όγκου, η εμπειρία του ιατρού.
Β) Ο υπερηχογραφικός έλεγχος των μαστών συνιστάται συχνά σε νεότερες ηλικίες. Μπορεί να συμπληρώσει την κλινική εξέταση με ή χωρίς μαστογραφία και επιλέγεται σε νέες γυναίκες 20-30 ετών επειδή:
α) Η πυκνότητα του στήθους σ’ αυτή την ηλικία καθιστά δύσκολη την ανακάλυψη κάποιων ανωμαλιών στη μαστογραφία
β) η μικρή πιθανότητα που υπάρχει να εμφανιστεί καρκίνος σ’ αυτή την ηλικία
γ) η αποφυγή ακτινοβόλησης, επειδή είναι περισσότερο επικίνδυνη σε νέα άτομα
δ) η καλή ικανότητα διάγνωσης των παθήσεων αυτής της ηλικίας με το υπερηχογράφημα
Γ) Μαστογραφία. Η μαστογραφία είναι ακτινολογική μέθοδος για την απεικόνιση της μορφολογίας και της δομής των ανατομικών στοιχείων του μαστού και των παθολογικών αλλοιώσεων αυτού. Παραμένει η καταλληλότερη εξέταση για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου μαστού.
- Το 30% των καρκίνων του μαστού διαγιγνώσκεται μόνο από την μαστογραφία, στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου.
- 8-12% των καρκίνων μπορεί να μη ανιχνευθούν στην μαστογραφία, γι’αυτό και πάντα πρέπει να προηγείται κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό. Ο συνδυασμός μαστογραφίας και υπέρηχου μαστών, αυξάνει 8-10% την ευαισθησία του προληπτικού ελέγχου.
- Η Διεθνής Ιατρική Κοινότητα προτείνει ως εξέταση αναφοράς, η πρώτη μαστογραφία να γίνεται ανάμεσα στην ηλικία των 35-40 ετών, λόγω τής αυξανόμενης συχνότητας της νόσου παγκοσμίως.
- Υπάρχει ασάφεια για την ηλικία έναρξης και την συχνότητα του ακτινολογικού ελέγχου με μαστογραφία για τις γυναίκες μη– υψηλού κινδύνου: αν η έναρξη του ελέγχου με μαστογραφία θα γίνεται από την ηλικία των 40 – 45 ή 50 ετών και αν η συχνότητα των ελέγχων θα είναι ανά 1-2 ή 3 έτη.
- Γενικά, συνιστάται μετά τα 40 έτη η ετήσια μαστογραφία.
- Όλες οι γυναίκες 50-69 ετών μαζί με την κλινική εξέταση, συνιστάται να υποβάλλονται σε μαστογραφία και υπερηχογραφικό έλεγχο. Η συχνότητα καθορίζεται από το θεράποντα ιατρό.
- Για τις γυναίκες μη υψηλού κινδύνου, <50 και >70 ετών, σε πολλές χώρες η συχνότητα της μαστογραφίας ή και υπερηχογραφικού ελέγχου, καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.
Σε γυναίκες υψηλού κινδύνου συνιστάται
- να ενημερώνονται πλήρως για την κατάσταση τους
- να είναι σε αυξημένη επαγρύπνηση, τόσο για την αυτοψηλάφηση, όσο και για τον καθορισμένο έλεγχο
- να υποβάλλονται σε πρόγραμμα τακτικότερου ελέγχου (ανά 6μηνο κλινική εξέταση και κάθε 6 μήνες ή ένα χρόνο απεικονιστικός έλεγχος),
- να προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής τους, αποφεύγοντας τους παράγοντες κινδύνου (π.χ. παχυσαρκία, κατανάλωση οινοπνεύματος, κάπνισμα)
- να υιοθετούν συνήθειες που μειώνουν τον κίνδυνο (π.χ. δίαιτα με λίγα λιπαρά, τακτική σωματική άσκηση, θηλασμός για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα)
- να λάβουν ειδική αγωγή, εφόσον κρίνεται απαραίτητο: χημειοπροφύλαξη ή χειρουργική
Στοιχεία:
https://www.who.int/cancer/prevention/diagnosis-screening/breast-cancer/en/
https://www.awarenessdays.com/awareness-days-calendar/breast-cancer-awareness-month-2019/
