H ορθοδοντική αποτελεί εξειδίκευση της οδοντιατρικής. Αντικείμενό της είναι η διάγνωση και αντιμετώπιση των διαταραχών σύγκλεισης των δοντιών και των αρνητικών επιπτώσεών τους στην λειτουργία και αισθητική του στόματος, της γνάθου και του προσώπου.
Είναι μία σχετικά καινούργια ιατρική- οδοντιατρική ειδικότητα, τουλάχιστον με την μορφή που έχει σήμερα. Ξεκίνησε πριν από 100 περίπου χρόνια στην Αμερική, το 1915, από τον Edward H. Angle, ο οποίος δημιούργησε την πρώτη επίσημη σχολή εκπαίδευσης στην ορθοδοντική. Μέσα στα 100 χρόνια παρουσίασε τεράστια εξελικτικά άλματα στην διάγνωση, στις μεθόδους και στα υλικά που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία.
Ενδείξεις της ορθοδοντικής θεραπείας και ηλικίες εφαρμογής
Οι περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν ορθοδοντική θεραπεία εξαιτίας αισθητικού προβλήματος, συνήθως στα 6-8 μπροστινά άνω και κάτω δόντια, τα οποία είναι πιο εμφανή. Στην πραγματικότητα όμως, πέρα από το αισθητικό θέμα, η κακή σύγκλειση των δοντιών συνδέεται με ανατομικές και λειτουργικές διαταραχές:
Ανατομικά προβλήματα
- Ανωμαλίες στη θέση, στον αριθμό και στο μέγεθος των δοντιών: στραβά, συνωστισμένα, αραιά, έγκλειστα δόντια, έλλειψη δοντιών, παθολογική κλίση των δοντιών κ.α.
- Ανωμαλίες στον σκελετό της άνω και κάτω γνάθου.
- Συνδυαστικές ανωμαλίες δοντιών και οστών.
Λειτουργικές διαταραχές που προκύπτουν από τα ανατομικά προβλήματα
- Διαταραχές στην μάσηση. Η κακή ή ετερόπλευρη μάσηση μπορεί να οφείλεται σε διαταραχές στη σύγκλειση των δοντιών. Συνήθως επέρχεται αντιρρόπηση και μεγαλύτερη επιβάρυνση της πιο λειτουργικής πλευράς του στόματος και των δοντιών. Μπορούν να εκδηλωθούν με πόνο στην κροταφογναθική άρθρωση και σύνδρομο της κροταφογναθικής διάρθρωσης ( με τρίξιμο των δοντιών, πόνο στους μασητήρες, πονοκέφαλο, φλεγμονές των ούλων).
- Διαταραχές στην άρθρωση, στην ομιλία, στην σωστή εκφορά του λόγου. Μεταβάλλοντας την θέση των δοντιών επηρεάζεται και η εκφορά του λόγου.
- Στοματική υγιεινή. Τα στραβά δόντια δέχονται μεγάλη μηχανική επιβάρυνση σε παθολογικούς άξονες φόρτισης, ταυτόχρονα, η θέση τους ευνοεί την αυξημένη εναπόθεση τροφών πάνω και ενδιάμεσα στις επιφάνειες των δοντιών. Ο καθαρισμός των δοντιών είναι ελλιπής, με αποτέλεσμα να ευνοείται η φθορά τους, η ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα.
- Τραυματισμοί. Δόντια τα οποία προεξέχουν εκτός στόματος, είτε πλήρως είτε μερικώς, τραυματίζουν και κόβουν τα κάτω χείλη, μετά από απλό χτύπημα, άμεσο ή έμμεσο. Εκτός του κάτω χείλους, τα ίδια τα δόντια είναι επιρρεπή σε χτυπήματα, σπασίματα, απώλεια του δοντιού μετά το χτύπημα.
- Η ψυχολογική επιβάρυνση του παιδιού, το οποίο αν νιώθει μειονεκτικά λόγω των δοντιών, επιτείνεται μετά από σπάσιμο και απώλεια δοντιού ή τραυματισμό κατά το παιχνίδι.
- Έγκλειστα δόντια. Είναι τα δόντια που δε κατάφεραν να ανατείλουν και μένουν κλεισμένα μέσα στο οστό της γνάθου. Μπορούν να αποκαλυφθούν μετά την ορθοδοντική θεραπεία, μειώνοντας την αρνητική τους δράση στο οστό, τον σχηματισμό κύστεων και τη πίεση στις ρίζες των διπλανών δοντιών.
- Προσθετικές εργασίες και τεχνητά δόντια: Η σωστή θέση των δοντιών είναι αναγκαία όταν πρέπει αυτά να λειτουργήσουν ως κύρια βάση στήριξης των τεχνητών δοντιών.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση, ο χρόνος έναρξης, η διάρκεια, ο τύπος της θεραπείας και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν είναι απολύτως εξατομικευμένα. Στον κάθε ασθενή, η καταλληλότερη θεραπεία εξαρτάται από την ηλικία, τις ανατομικές-σκελετικές διαταραχές και την ανταπόκρισή του.
Η αρχική εκτίμηση των παιδιών συνιστάται να γίνεται στην ηλικία των 7 ετών.
Στα παιδιά, γενικά, η θεραπεία ξεκινά στις ηλικίες 10-14 ετών(12+-2) και διαρκεί τουλάχιστον 2 έτη, όμως, αυτή πάντα εξαρτάται από το πρόβλημα τού κάθε παιδιού.
Η ορθοδοντική θεραπεία εφαρμόζεται και στους ενήλικες που έχουν ένδειξη, χωρίς να υπάρχει ηλικιακός περιορισμός.
Κάποιες από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται είναι: οι ακίνητες συσκευές(τα σταθερά σιδεράκια), οι κινητές συσκευές(τα μασελάκια), οι λειτουργικοί μηχανισμοί, οι μηχανισμοί διεύρυνσης και οι εξωστοματικοί, η μάσκα, οι μηχανισμοί συγκράτησης ( οι νάρθηκες), το γλωσσικό τόξο, η αφαίρεση-αραίωση δοντιών.
Προδιαθεσικοί παράγοντες διαταραχών σύγκλεισης των δοντιών
Θηλασμός δακτύλου και πιπίλας, ειδικά μετά τους 18-24 μήνες.
Κληρονομικότητα
Απώλεια δοντιών και τα αραιά δόντια
Στοματική αναπνοή, λόγω των διαταραχών της ρινικής αναπνοής(αδενοειδείς εκβλαστήσεις, αλλεργίες)
Μονόπλευρη μάσηση και τρίξιμο δοντιών
Στοιχεία:
https://www.nhs.uk/conditions/orthodontics/treatments/
