Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί παγκοσμίως την συχνότερη μορφή αρθρίτιδας και αναπηρίας των ενηλίκων, επίσης, είναι πολύ συχνή αιτία νοσηρότητας, κατάθλιψης και κοινωνικού αποκλεισμού.
Ο πόνος, η δυσκαμψία, το πρήξιμο και η σταδιακή μείωση της κινητικότητας των αρθρώσεων, καθιστούν δύσκολη την ζωή των ασθενών.
Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:
- Η φυσιολογική γήρανση, συχνότερα προσβάλλονται άτομα >45 ετών. Το 10-15% των ατόμων >60 ετών έχουν οστεοαρθρίτιδα.
- Οι γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες, έχουν δεκαπλάσια πιθανότητα ανάπτυξης όζων οστεοαρθρίτιδας στα χέρια. Οι γυναίκες πλήττονται συχνότερα μετά τα 55 έτη, ενώ σε μικρότερες ηλικίες, πριν τα 45, οι άνδρες παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα προσβολής από την νόσο.
- Κληρονομική επιβάρυνση.
- Η παχυσαρκία.
- Η έλλειψη άσκησης
- Οι τραυματισμοί στις αρθρώσεις.
- Χειρουργικές επεμβάσεις στις αρθρώσεις.
- Υπερβολική καταπόνηση από την εργασία.
- Προϋπάρχουσες αρθρίτιδες, ουρική ή ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Αρθρώσεις που προσβάλλονται συχνότερα
Γόνατα
Ισχία
Χέρια
Αυχένας και μέση
Μεγάλα δάκτυλα του ποδιού
Ώμοι
Οστεοαρθρίτιδα των χεριών:
- στο οξύ στάδιο, η άρθρωση είναι οιδηματώδης( πρησμένη), με ερυθρότητα, πολύ επώδυνη, ιδιαίτερα στην ψηλάφηση και στην κίνηση και με μειωμένη κινητικότητα.
- στο χρόνιο στάδιο και σε διάστημα μηνών, παρατηρείται η εμφάνιση όζων στο σημείο της φλεγμονής, στις αρθρώσεις των δακτύλων. Πρόκειται για εξογκώματα, τα οποία συγκριτικά με την οξεία φάση είναι λιγότερο επώδυνα ή ευαίσθητα στην ψηλάφηση, είναι σκληρά και μη κινητά. Αυτά τα οζίδια μειώνουν το εύρος των κινήσεων δακτύλων και την απαραίτητη δύναμη κατά την κίνηση.
- Η δυσκινησία καθιστά δύσκολες, επώδυνες ή αδύνατες και τις απλές, καθημερινές εργασίες, επηρεάζοντας δραστικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η σταδιακή παραμόρφωση των χεριών είναι χαρακτηριστική.
Τα οζίδια είναι οστικές εκβλαστήσεις (οστεόφυτα), τα οποία στα χέρια παίρνουν ιδιαίτερη μορφή:
- Τα οζίδια του Heberden χαρακτηρίζονται από διόγκωση του αρθρικού χόνδρου μαζί με τα οστεόφυτα, αναπτύσσονται στην τελευταία(άπω) φαλαγγοφαλαγγική άρθρωση, αμφοτερόπλευρα και στην εκτατική (άνω) επιφάνεια των δακτύλων, έχουν μέγεθος μπιζελιού, ενώ εμφανίζονται πιο συχνά σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
- Τα οζίδια του Bouchard εμφανίζονται στην μεσαία άρθρωση των δακτύλων, παρουσιάζουν διάχυτη διόγκωση με τη μορφή ατράκτου και στην δημιουργία τους συμμετέχει και η αρθρική μεμβράνη.
Οι όζοι Heberden εκτός από την οστεοαρθρίτιδα, εμφανίζονται και μεμονωμένα :
- Μετατραυματικά, σε έντονη καταπόνηση της άρθρωσης, σε άτομα που εκτελούν χειρωνακτικές εργασίες, μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στην άρθρωση.
- Σε έδαφος προϋπάρχουσας αρθρίτιδας, ουρικής ή ρευματοειδούς.
- Χωρίς εμφανή αιτία, κυρίως στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας των χεριών
Η σωστή διάγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας, ειδικά των χεριών, απαιτεί κλινική εκτίμηση από Ρευματολόγο και Ορθοπεδικό.
Η αρχική εκτίμηση από έναν Ρευματολόγο, ο ακτινολογικός και εργαστηριακός έλεγχος, είναι εξαιρετικά σημαντικά στον αποκλεισμό άλλων αρθρίτιδων, στην έγκαιρη και σωστή διάγνωση και στην κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.
- Η οστεοαρθρίτιδα δεν συνοδεύεται από ειδικές, παθολογικές, εργαστηριακές δοκιμασίες.
- Η κλινική εικόνα και το ιστορικό του ασθενούς, σε συνδυασμό με την ακτινολογική απεικόνιση θέτουν την διάγνωση.
- Στην οξεία φάση συνιστώνται: φάρμακα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, ανάπαυση, εφαρμογή επιθεμάτων ψυχρών στη φλεγμονή ή θερμών στην χρόνια δυσκαμψία και ορθοπεδικών βοηθητικών εξαρτημάτων ή νάρθηκα στην άρθρωση.
- Οι όζοι Heberden και Bouchard, από την στιγμή που θα σχηματιστούν, δεν υποχωρούν αυτόματα.
- Η Ορθοπεδική εκτίμηση και η παρακολούθηση της εξέλιξης του ασθενή θα καθορίσει και την μέθοδο αντιμετώπισης των όζων. Η χειρουργική αφαίρεση των όζων ή η ανακούφιση από το οίδημα-πρήξιμο, αφαιρώντας την συλλογή αρθρικού υγρού, συνιστώνται σε έντονο πόνο, δυσκαμψία ή αναπηρία.
Στοιχεία:
https://www.who.int/medicines/areas/priority_medicines/Ch6_12Osteo.pdf
https://ard.bmj.com/content/58/11/675
https://www.healthline.com/health/osteoarthritis/heberdens-nodes#signs-and-symptoms