Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αποτελεί την συνηθέστερη μορφή δερματικού καρκίνου και τον συχνότερο καρκίνο που προσβάλλει τον άνθρωπο.
Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 4 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις, με 1 στους 3 καρκίνους του δέρματος να είναι βασικοκυτταρικά καρκινώματα.
Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι ο βασικός αιτιολογικός παράγοντας ανάπτυξής του.
Προδιάθεση ανάπτυξης βασικοκυτταρικού καρκίνου παρουσιάζουν:
- Τα άτομα με πολύωρη έκθεση στον ήλιο είναι πιο ευάλωτα (αγρότες, ναυτικοί, εργασία σε εξωτερικούς χώρους, θαλάσσια σπορ, παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο κάθε αιτιολογίας, ειδικά χωρίς αντηλιακή προστασία)
- Η μεγαλύτερη ηλικία. Συχνότερη εμφάνιση μετά τη μέση ηλικία, χωρίς όμως να αποκλείεται η εμφάνιση σε νεότερους ή στην εφηβεία. Καταγράφεται μία διαρκής αύξηση των κρουσμάτων σε όλο και μικρότερες ηλικίες.
- Υψηλότερου κινδύνου είναι τα ανοιχτόχρωμα άτομα, με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και μπλε ή πράσινα μάτια. Επίσης, άτομα εκτεθειμένα και απροστάτευτα στον ήλιο από την πρώτη παιδική ηλικία.
- Τα άτομα με ιστορικό ηλιακού εγκαύματος 1 ή περισσότερες φορές.
- Οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία.
- Οι ασθενείς με χρόνια τραύματα και δερματικές βλάβες, έλκη, κατακλίσεις, ουλές υπερτροφικές, χημικά εγκαύματα, έκθεση σε αρσενικό.
Κλινική εικόνα
Η εμφάνιση του βασικοκυτταρικού καρκινώματος αφορά κυρίως τα μέρη του σώματος που είναι μόνιμα εκτεθειμένα στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, τα αυτιά, το τριχωτό του κεφαλιού, το λαιμό. Μπορεί να εμφανιστεί στα άκρα ή στον κορμό, όταν είναι συχνά εκτεθειμένα στον ήλιο.
Αναπτύσσεται αργά, μοιάζει καλόηθες και δεν προκαλεί το ενδιαφέρον και την ανησυχία του ασθενή για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Εμφανίζεται με ποικίλες μορφές
Εικόνες από http://www.hellenicdermatlas.com/gr
http://www.hellenicdermatlas.com/gr/viewpicture/817/ http://www.hellenicdermatlas.com/gr/viewpicture/1411/ http://www.hellenicdermatlas.com/gr/viewpicture/1120/
Τραύμα, το οποίο επιμένει και δεν επουλώνεται ή αιμορραγεί. Επίσης, ως ένα οζίδιο ροζ χρώματος, οζίδιο έντονα κόκκινου λαμπερού χρώματος, επίπεδη κηλίδα με χρώμα λευκό ή καστανό, οζίδιο με πολλά τριχοειδή αγγεία στην γύρω περιοχή, καφέ ανώμαλο οζίδιο.
Τα παραμελημένα βασικοκυτταρικά καρκινώματα συνοδεύονται με καταστροφή και παραμόρφωση της περιοχής ή του οργάνου που προσβάλλεται ή που επεκτείνεται το καρκίνωμα.
Προγνωστικοί παράγοντες
Τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα έχουν κυρίως αργή, τοπική ανάπτυξη.
Αν δε αντιμετωπιστούν έγκαιρα, τότε επεκτείνονται, διηθούν και καταστρέφουν τις γύρω περιοχές: παρακείμενες αλλά και εν τω βάθει, προκαλώντας καταστροφή, πχ της μύτης, των ματιών, των χειλιών,των αυτιών.
Ο κίνδυνος υποτροπής εξαρτάται από: το μέγεθος, την εντόπιση, την προηγούμενη υποτροπή, την ανοσοκαταστολή, την προϋπάρχουσα βλάβη (τραύμα, έλκος, ακτινοθεραπεία), από τον ιστολογικό τύπο του καρκίνου.
Επιθετικοί ιστολογικοί τύποι: μικροοζώδεις, μικτοί διηθητικοί, σκληρωτικοί, σκληροδερμικοί.
Χαμηλότερου κινδύνου ιστολογικοί τύποι ( λιγότερο επιθετικοί): οζώδεις, επιφανειακοί, υπερκερατωσικοί, αδενοκυστικοί, ινοεπιθηλίωμα του Pinkus
Υψηλού κινδύνου εντόπιση-μέγεθος:
Κεντρικό πρόσωπο: μάτια, μύτη, αυτιά, κρόταφοι, κάτω γνάθος. Άκρα χεριών, ποδιών, γεννητικά όργανα.
Βλάβες ≥ 6 χιλιοστών
Μέσου κινδύνου εντόπιση-μέγεθος:
Μάγουλα, μέτωπο, λαιμός, τριχωτό κεφαλής
Βλάβες< 10 χιλιοστών
Χαμηλού κινδύνου εντόπιση-μέγεθος:
Κορμός, υπόλοιπες περιοχές των άκρων
Βλάβες< 20 χιλιοστών
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Ο θεράπων δερματολόγος θα καθορίσει την αντιμετώπιση με βάση την κατηγοριοποίηση του όγκου, την εντόπιση και την ηλικία και την γενικότερη υγεία του ασθενή.
Συχνά οι μεγαλύτερες βλάβες, ειδικά στο πρόσωπο, κεφάλι, λαιμό, στα άκρα των χεριών και των ποδιών, απαιτούν την εξειδικευμένη παρέμβαση πλαστικού χειρουργού, για την ορθότερη αντιμετώπιση, επούλωση και αισθητικό αποτέλεσμα.
Οι παραμορφωτικές και εκτεταμένες βλάβες που προσβάλλουν τα μάτια, το στόμα, την μύτη, τα αυτιά, τα άκρα, απαιτούν συνεργασία ιατρών αντίστοιχων ιατρικών ειδικοτήτων, οφθαλμίατρου, ΩΡΛ, γναθοχειρουργού ή ορθοπεδικού, ώστε η αποκατάσταση της περιοχής να είναι η καλύτερη αισθητικά και λειτουργικά.
Μικροχειρουργική αφαίρεση ΜΟΗS
Χειρουργική αφαίρεση
Διαθερμοπηξία (απόξεση και ηλεκτροκαυτηρίαση)
Ακτινοβολία(ακτίνες Χ)
Φωτοδυναμική θεραπεία(PDT)
Κρυοχειρουργική (υγρό άζωτο)
Αφαίρεση με Laser CO2 ή erbium YAG
Τοπική εφαρμογή φαρμάκων: Ιμοκινόνη , 5-Φλουορουρακίλη
Από τις παραπάνω μεθόδους, μόνο με την μικροχειρουργική αφαίρεση ΜΟΗS και την χειρουργική αφαίρεση μπορούμε να γνωρίζουμε αν αφαιρέθηκε επιτυχώς όλος ο καρκινικός όγκος ή όχι. Η πιθανή παραμονή υπολειμματικού καρκινικού ιστού ευνοεί την υποτροπή του βασικοκυτταρικού καρκίνου.
Στοιχεία:
https://skincancer.org/skin-cancer-information/basal-cell-carcinoma/
https://skincancer.org/international/gr-basal-cell-carcinoma/
http://www.hellenicdermatlas.com/gr/viewpicture/822/
http://www.eof.gr/c/document_library/get_file?p_l_id=14016&folderId=480449&name=DLFE-2439.pdf
