Η εξάρτηση από τις αισθητικές επεμβάσεις παρουσιάζει αυξητική τάση, μεμονωμένα ή συνδυαστικά με άλλες, σύγχρονες, συμπεριφορικές εξαρτήσεις, όπως τα social media, τα ακατάπαυστα ψώνια(shopping), την επικίνδυνη συμπεριφορά, τις διατροφικές διαταραχές, την εξοντωτική άσκηση.
Χαρακτηριστικό της εξάρτησης είναι o συνδυασμός σωματοδυσμορφικής διαταραχής και συμπεριφορικής εξάρτησης. Δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, που συχνά οδηγεί στην παραμόρφωση και στη διατάραξη της υγείας και γενικότερα της ζωής του ατόμου.
Τα άτομα με σωματοδυσμορφική διαταραχή αποτελούν το 1-2% του πληθυσμού και μέχρι το 15% των ατόμων που υποβάλλονται σε αισθητικές διορθώσεις. Αντίθετα από την αρχική εντύπωση που δίνουν, αισθάνονται ότι είναι άσχημοι και ότι μειονεκτούν. Ασχολούνται υπερβολικά με ένα ή περισσότερα μέρη του σώματός τους, θεωρώντας πως έχουν κάποια σοβαρά σωματικά ελαττώματα, τα οποία μπορεί να μην είναι εμφανή στους γύρω. Συχνά γίνονται καταναγκαστικά και αυτο-εξετάζουν το σώμα τους στον καθρέπτη.
Εντοπίζουν ψεγάδια και διακατέχονται από την ακατανίκητη επιθυμία διόρθωσής τους, οπότε καταφεύγουν σε πλαστικές ή αισθητικές διορθώσεις. Είναι συνήθως ανικανοποίητοι με το αποτέλεσμα της επέμβασης και καταφεύγουν σε νέες διορθώσεις, επιδιώκοντας μία ανύπαρκτη τελειότητα.
Σύμφωνα με την έρευνα: Does cosmetic surgery help body dysmorphic disorder? που είχε δημοσιευθεί στο Annals of Plastic Surgery:
- 1% των ατόμων που πάσχουν από σωματοδυσμορφική διαταραχή παρουσιάζουν κάποια βελτίωση της διαταραχής, μετά την διόρθωση με αισθητική επέμβαση.
- Από τα άτομα σωματοδυσμορφική διαταραχή που δεν θα υποβληθούν τελικά σε διορθωτική επέμβαση, το 25% οφείλεται σε άρνηση των ιατρών να τους αναλάβουν και το 30% σε οικονομικούς λόγους.
- 65% των ιατρών δεν αντιμετωπίζει την σωματοδυσμορφία ως αντένδειξη για τη διορθωτική επέμβαση ή δεν γνωρίζει ότι ο ασθενής έχει τη διαταραχή.
- 30% των ιατρών δεν αναλαμβάνουν επεμβάσεις σε άτομα με σωματοδυσμορφική διαταραχή, ενώ αναφέρονται και περιστατικά ασθενών που κατέφυγαν στη βία προκειμένου να υποβληθούν σε διορθωτική επέμβαση.
Η σωματοδυσμορφική διαταραχή ξεκινά συχνά στην εφηβεία, ενώ η εξάρτηση από τις διορθωτικές επεμβάσεις αναπτύσσεται βαθμιαία μετά την ενηλικίωση, όταν από το νόμο επιτρέπεται η διόρθωση. Η επίδραση δυσάρεστων ή τραυματικών γεγονότων στην προσωπική ή κοινωνική ζωή του ατόμου και η αναπόφευκτη φθορά και γήρανση του σώματος, μπορούν να πυροδοτήσουν τόσο την διαταραχή και όσο και την εξάρτηση από τις αισθητικές διορθώσεις.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της εξάρτησης και της σωματοδυσμορφικής διαταραχής είναι δύσκολή και πολύπλευρη. Κατά κανόνα συνυπάρχει κατάθλιψη, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά και διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, οπότε απαιτείται φαρμακευτική και συμπεριφορική θεραπεία.
Ο εντοπισμός του προβλήματος και η έγκαιρη παρέμβαση συνήθως προέρχονται από το οικογενειακό ή το φιλικό περιβάλλον. Οι ίδιοι οι πάσχοντες αδυνατούν να αντιληφθούν το πρόβλημα, παρά μόνο όταν φθάσουν στην παραμόρφωση και παρουσιάσουν ανεπανόρθωτες διαταραχές στην υγεία, την προσωπική και οικονομική τους κατάσταση.
Τα εξαρτημένα, σωματοδυσμορφικά άτομα, όταν δεν εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται θεραπευτικά, αποτελούν απειλή τόσο για τον εαυτό τους, όσο και για τον ιατρό που τους αναλαμβάνει ή υποκύπτει στη όποιας μορφής ασκούμενη πίεση.
Τα όρια ανάμεσα στο φυσιολογικό και την υπερβολή είναι αρχικά δυσδιάκριτα. Με την έναρξη της εφηβείας, η πλειοψηφία των ατόμων θεωρεί ότι έχει κάποιο μικρότερο ή μεγαλύτερο σωματικό ελάττωμα ή ατέλεια, που επιθυμεί να βελτιώσει ή να διορθώσει. Η αποδοχή ή η διόρθωσή τους αποτελεί ένα μεμονωμένο γεγονός που δεν επισκιάζει την υπόλοιπη ζωή του ατόμου. Αντίθετα, η σωματοδυσμορφία και η επακόλουθη εξάρτηση από τις αισθητικές παρεμβάσεις αποτελούν ψυχική διαταραχή.
Στοιχεία:
https://www.addictioncenter.com/community/plastic-surgery-addiction/
https://www.sciencedaily.com/releases/2010/08/100811101424.htm
